Tên khoa học của Giáng Hương là Aerides. Trên thế giới có tổng cộng 20 loài, theo đó ở Việt Nam có 8 loài gồm:
1. Aerides crassifolia Parish (giáng hương lá dầy)
2. Aerides falcata Lindl (hồng dâu)
3. Aerides flabellata Rolfe (giáng hương môi quạt)
4. Aerides houlletiana (giáng hương quế nâu)
5. Aerides multiflora Roxbury (đuôi chồn)
6. Aerides odorata (quế lan hương)
– Aerides odorata : Giáng hương quế hay còn gọi là Quế lan hương
– Aerides odorata var alba (bạch nhạn)
– Aerides odorata var micholitzii hay Aerides odorata var rosea (hồng nhạn)
7. Aerides rosea Loddiges (sóc lào)
8. Aerides rubescens (giáng thu)
Đặc điểm của lan Giáng Hương
Giáng Hương có đặc điểm là chùm hoa hướng xuống, mùi hương thoang thoảng, dễ chịu. Đối với người chơi lan thì nó không còn là một cái tên xa lạ, nó dễ mua, dễ tìm, dễ chăm sóc, mùi hương quyến rũ và sắc hoa đằm thắm.
Trong môi trường tự nhiên lan Giáng Hương bám vào cành cây, rễ bám vào cành và thòng lơ lững ở trong không trung. Giáng Hương không phải là loài thực vật ký sinh hút chất dinh dưỡng của chây chủ để sống mà nó là loài thực vật cộng sinh, dựa vào thân cây chủ để phất triển. Bộ rễ phát triển mạnh khi lấy được dinh dưỡng từ không khí và nước mưa. Nếu trồng hoa lan Giáng Hương trong điều kiện đô thị thì phải tạo cho chậu cây một khoảng không gian thông thoáng.
Phân biệt Giáng Hương lá xếp và Giáng Hương lá lướt
Về cơ bản Giáng Hương được chia làm 2 kiểu lá khác nhau là lá xếp và lá lướt. Kiểu lá cũng chính là yếu tố phản ánh đúng bản chất và kiểu hình của thân cây, lá cây.
+ Lá xếp thông thường sẽ có độ dày lớn hơn so với lá ướt, kiến trúc của lá xếp đều dọc theo thân cây.
+ Lá lướt thì lả lơi, hay bị uốn cong và dễ rách lá vì cấu tạo độ dày của lá cây.
Nhiều người mới chơi lan thường hay nhầm lẫn Giáng Hương với lan Ngọc Điểm vì nhìn sơ qua hai cây này từ cách cấu tạo từ rễ, thân, lá và màu hoa tương tự nhau bởi chúng cùng một họ vandeae.
8 loại lan Giáng Hương ở Việt Nam + Aerides crassifolia lá dày (Giáng Xuân):
Giáng Hương có bộ rễ mọc dài theo thân nảy ra từ cuống của những chiếc lá, thon và nhọn ẻo lả và những chùm hoa dài mang những đóa hoa màu trắng, màu hồng và màu tím nhạt đổ xuống tựa như dòng thác nhỏ. Không chỉ lâu tàn, hoa còn có mùi hương thơm ngát, quyến rũ mặn mà.
+ Aerides falcata lindl (Hồng Dâu):
Là loại lá dày, cứng, xòe sang hai bên, hoa nở vào mùa xuân và khá lâu tan. Ngoài màu hồng tím thì lan còn có màu tím đậm và mọc phổ biến vùng Trung, Nam Bộ như Đà Lạt, Đăklak…Thân dài khoảng 50 đến 70cm, lá màu xanh đậm có sọc, mặt dưới lá hơi tím đỏ. Chùm hoa dài 30 đến 50cm, khoảng 15 đến 30 hoa, kích thước mỗi hoa khoảng 2.5 đến 3cm, có mùi thơm, hay nở vào mùa Xuân qua đến mùa Hạ.
+ Aerides flabellata Rolfe (Giáng Hương Môi Quạt)
Nó còn có tên gọi khác là Giáng Hương Quế với màu hồng nhạt có những vệt tím hồng, thường nở vào tháng 5, tháng 6 và mọc ở các tỉnh miền Trung, dọc theo dãy núi Trường Sơn.
+ Aerides houlletiana (Giáng Hương Quế Nâu):
Hoa hay nở vào mùa xuân và có màu nâu tươi, phần môi có gai vàng cong ra phía trước. Thường mọc ở khu vực miền Bắc.
+ Aerides multiflora Roxbury (Giáng Hương Sóc Lào):
Giáng Hương Quế Nâu nở vào mùa hè, có màu vàng nâu hay vàng chanh, môi tím, hay mọc ở các tỉnh miền Nam như Đà Lạt, Tây Ninh…Thân cây dài từ 50 đến 70cm, lá xanh dài từ 30 đến 40cm, chiều ngang từ 2 đến 3cm. Khi nở chùm hoa rũ xuống dài từ 30 đến 40cm, hoa dày từ 20 đến 30 chiếc, to khoảng 2.5cm, hoa có mùi hương thơm ngát.
+ Aerides odorata (Quế Lan Hương):
Loại Giáng Hương này có nhiều hoa, lá dài và cong, hoa mọc sát nhau, thường nở vòa mùa hè. Những bông hoa có màu hồng nhạt chấm ở trên đỉnh màu tím, mọc nhiều ở khu vực Thủ Dầu Một, Bì Đúp, Tân Uyên, Đaklak…
+ Aerides rosea Loddiges (Đuôi Cáo):
Loại Giáng Hương này có mùi thơm, thân dài lên đến cả thước, lá dài chừng 30 phân, hay nở vào mùa hè. Những bông hoa có màu trắng hồng viền tím, môi cuộn tròn lại. Thường mọc ở khắp khu vực phía Bắc, Trung và Nam. Ngoài ra nó còn được phân thành nhiều nhánh nhỏ như Aerides Odorata (Quế Lan Hương), Aerides Odorata Var Alba (Giáng Hương Bạch Nhạn), Aerides Odorata Var Micholitzii Hay Aerides Odorata Var Rosea (Hồng Nhạn)
+ Aerides rubescens (Giáng Thu):
Có màu hồng tím trông rất đẹp và hay nở vào mùa xuân. Lan Đuôi Cáo mọc nhiều ở khu vực Cao Bằng, Lạng Sơn…với đặc điểm thân lá ngắn, lá chừng 12 chiếc, cứng và ngắn hơn cả chùm hoa. Mỗi chùm hoa dài từ 30 đến 40cm, số lượng hoa khoảng 30 đến 50 bông, kích thước mỗi bông khoảng 2.5cm mọc san sát nhau. Cánh hoa dày, mùi thơm ngào ngạt, do vậy mà nhiều người thường nhầm lẫn với Ngọc Điểm.
Kinh nghiệm trồng và chăm sóc để có một chậu Giáng Hương đẹp
Loại lan này hay nở vào cuối Xuân và đầu Hạ, lan có màu hồng tím mọc phổ biến tại các tỉnh Lâm Đồng, Phan Rang.
Theo kinh nghiệm của các chuyên gia thì để trồng lan Giáng Hương hiệu quả nhất nên trồng ở trong chậu đất nung, loại chậu có lỗ thoáng bên thành chậu hay dùng các khúc cây gỗ để ghép cây lan Giáng Hương vào. Điều quan trọng nhất để cây phát triển mạnh là cần độ thoáng mát nhất định.
Cây khi trưởng thành có đẹp hay không là phụ thuộc vào giống. Theo đó bạn nên chọn giống với kích cỡ đều nhau, chọn cây có bộ lá còn xanh, rễ tươi, lá gần gốc còn. Tránh mua loại có bộ rễ đã khô, lá bị úa vàng, khi đó cây sẽ lâu phục hồi hoặc chết trong quá trình nuôi trồng.
Trong một chậu nên trồng 5 cây lan hoặc ghép 5 cây trên cùng một khúc gỗ. Việc ghép hay trồng với số lượng nhiều hơn sẽ khiến hoa khi ra chồng chéo nhau không đẹp mắt. Sau 2 đến 3 năm nuôi trồng cây mới phát triển đẹp và hoàn chỉnh. Lưu ý nên chọn cây khô ghép cho lan loại lâu mục như cây ổi, cây cà phê, vũ sữa…
+ Cách trồng cây lan Giáng Hương vào chậu
Khi mua cây giống về hãy cắt tỉa bớt phần rễ nhỏ bị héo, cột túm gốc lan lại và treo ngược gốc lên. Phun thuốc B1, humic hay nước vo gạo để kích thích cây lan ra rễ mới, treo chùm lan và chỗ mát, tránh trời mưa vì lúc này cây đang bị sốc môi trường nên rất dễ chết hay rụng lá.
Mỗi ngày nên phun sương nước một lần vào buổi sáng sớm. Sau 7 ngày thì hãy phun lại thuốc kích thích ra rễ một lần. Chừng 15 đến 20 ngày thì cây lan hết rụng lá, khi đó bạn hãy tiến hành trồng hoặc ghép vào khúc cây khô.
+ Cách trồng cây lan Giáng Hương vào khúc gỗ
Để cây sát dưới đáy chậu, cuốn các cọng rễ quanh tròn thành chậu, cột cố định thân cây lan vào dây theo chậu, khoảng trống giữa gốc các cây lan hãy xen vào những miếng gỗ mục. Ở phía trên cột một đường dây ni lông quanh thân các cây lan với nhau để chúng có thể dựa vào mà không bị lắc lư khi tưới nước, tránh để đầu rễ non mới ra bị hư hại.
Treo chậu lan vào chỗ thoáng mát, mỗi ngày phun sương tưới nước một lần vào buổi sáng sớm, chừng một tháng sau khi trồng rễ chính sẽ đâm ra các đầu rễ nhánh.
Bố trí cây lan ở xung quanh khúc cây để về sau hoa ra đều các hướng của giò lan. Quấn các cọng rễ vào thân khúc gỗ, sử dụng dây ni lông cột chặt thân cây và rễ vào khúc gỗ, treo giò lan vào nơi thoáng mát và chăm sóc tương tự như ở trên.
Giai đoạn cây ra rễ mới bắt đầu được tưới phân. Sử dụng phân 20.20.20 hòa tan ½ muỗng càphê phân bột trong 4 lít nước, phun ướt đẫm lá, rễ cây lan 15ngày/lần vào buổi sáng. Ngoài ra, bạn còn có thể tận dụng lưới ni lông chụp hoa cúc để đựng phân chì tan chậm. Hàn kín hai đầu, đính 5 đến 7 túi phân lên quanh khúc gỗ, đặt trên những miếng gỗ mục trong chậu hoa, như vậy bạn không cần phải tưới phân thường xuyên. Chừng 3 tháng sau hãy thay túi phân một lần, vì Giáng Hương cần độ ẩm không khí cao, vậy nên chậu lan phải tưới nước mỗi ngày, tưới vào lúc sáng sớm.
Ở vùng khí hậu nóng, khô nên đặt bên dưới chậu lan một chậu nước để làm tăng độ ẩm cho không khí quanh chậu cây. Mùa lan Giáng Hương nở thường kéo dài sau tết âm lịch cho đến hết mùa hè, vậy nên khi cây ra chồi hoa, chồi sẽ tiết ra chất dịch trắng trong suốt phủ bên ngoài chồi hoa, thu hút lượng sâu bọ, kiến phá hoại không ít. Lúc này cần phải phun ngừa côn trùng bằng nước tỏi pha loãng. Khi Giáng Hương đã nở thì muốn nó giữ được lâu thì khi tưới cần tránh tưới vào các chùm hoa đang nở.
Thùy Duyên