Nếu bạn vừa trở về từ cửa hàng với cây cây xương rồng đầu tiên của bạn, hoặc có lẽ bạn đã mua một trong những cây trồng nhỏ xinh của cửa hàng đó có ghi tên sen đá. Và bạn tự hỏi mình: “làm thế nào để tôi chăm sóc chúng đây?”
Điều đầu tiên để chăm sóc chúng tốt bạn cần biết là “xương rồng” và “sen đá” là những giống cây xuất phát từ đâu.
Các giống xương rồng thuộc một họ thực vật cụ thể, nhưng các loài trong họ đó đến từ một số môi trường sống rất khác nhau. Nhiều xương rồng, chẳng hạn như những loài thuộc chi Ferocactus, là những giống sống trong sa mạc thực sự. Những loài khác, như loài Echinopsis, sống ở đồng cỏ Nam Mỹ, những loài thuộc chi Oreocereus sống ở dãy núi Andes cao, và những loài thuộc chi Epiphyllum sống trong rừng và thậm chí không sống trong lòng đất, nhưng sống trên cây khác.
Tại sao bạn cần biết tất cả những điều này? Vâng, bạn càng biết nhiều về xương rồng hoặc sen đá bạn càng có cơ hội thành công khi phát triển nó. Nếu bạn may mắn sở hữu nhiều cây xương rồng địa phương và sen đá, hãy tham gia một hội nhóm chơi cây cảnh nào đó, mang cây của bạn và chuẩn bị để tìm hiểu mọi thứ về nó.
Nếu bạn không tham gia bất kỳ một nhóm chơi cây cảnh nào và có quá ít thông tin để chăm sóc xương rồng và sen đá thì đừng lo lắng. Có một số quy tắc chung có thể được áp dụng cho những cây mà chúng ta đang chăm để chúng có thể phát triển tốt.
Tưới nước và bón phân
Trong mùa trồng trọt, những cây này cần thường xuyên tưới nước và bón phân. Đối với hầu hết, giai đoạn tăng trưởng từ mùa xuân đến mùa thu. Đa phần sen đá và xương rồng nghỉ ngơi (ngừng tăng trưởng) từ cuối mùa thu đến đầu mùa xuân khi nhiệt độ mát và lượng ánh sáng ban ngày ngắn.
Bón phân cho xương rồng và sen đá thế nào?
Trong khi trồng, xương rồng và sen đá nên được tưới nước ít nhất mỗi tuần một lần. Một số người thường xuyên tưới nước hơn. Trong mỗi lần tưới nước, cho đất ngâm nước tốt, để nước chảy ra khỏi “lỗ thoát nước” của chậu. Trong mùa trồng, nên thêm một phân bón cân bằng đã được pha loãng. (Một phân bón tốt là một trong số đó có khoảng tỷ lệ bằng nhau của Nitơ, Phốt pho, Kali và một phân 10-10-10 pha loãng đến 1/4)
Tưới nước cho xương rồng và sen đá
Nước máy thường có thể có tính kiềm và hoặc cứng, có nghĩa là nó chứa hàm lượng khoáng chất hòa tan cao. Những khoáng chất như vậy có thể tích tụ trong ‘đất’ của thực vật theo thời gian, gây hại. Đây là một trong những lý do tại sao cây trồng của bạn nên định kỳ được thay đất. Việc tích tụ các khoáng chất như vậy cũng có thể gây ra các sự lắng đọng khó lường để hình thành, đặc biệt là đối với chậu đất sét không tráng men.
Nước mưa là thích hợp tưới cho xương rồng và sen đá hơn là nước máy, nếu bạn có thể thu thập và lưu trữ nó.
Ánh sáng cho xương rồng và sen đá
Hầu hết các cây xương rồng và sen đá ưa ánh sáng rực rỡ, nhưng không phải tất cả đều có thể chịu được ánh sáng mặt trời trực tiếp, đặc biệt là kết hợp với nhiệt độ cao. Cường độ ánh sáng mà cây trồng sẽ phát triển mạnh phụ thuộc vào loài. Một cây trồng được trồng trong điều kiện ánh sáng tối ưu sẽ “nhìn bình thường” (không gắt) sẽ có nhiều khả năng ra hoa hơn một cây trồng trong điều kiện ánh sáng không tối ưu.
Trong khi điều kiện ánh sáng tối ưu phụ thuộc vào loài, có một số dấu hiệu chung cho biết sen đá của bạn đang nhận được quá nhiều hoặc quá ít ánh sáng:
Khi cây trồng của bạn nhận được quá nhiều ánh sáng, nó có thể xuất hiện tối màu, xạm màu hoặc chuyển vàng đi trên một thân cây sáng màu. Hãy nhớ rằng những dấu hiệu này cũng có thể chỉ ra những dấu hiệu khác, chẳng hạn như bệnh hoặc quá nhiều nước, do đó, sử dụng kinh nghiệm khi thực hiện chẩn đoán của bạn.
Nếu cây trồng của bạn bị chuyển màu bất ngờ trong điều kiện ánh sáng mặt trời rất tươi sáng, hoặc nếu thời tiết đột nhiên nóng lên với ánh nắng mặt trời dồi dào, cây trồng của bạn có thể thiêu đốt. Điều này có thể xảy ra rất nhanh và có thể làm sẹo cây trong suốt thời gian còn lại của cuộc đời, do đó hãy cảnh giác khi nào tình trạng đó có thể xảy ra và thực hiện các biện pháp phòng ngừa để ngăn ngừa.
Ánh sáng quá ít
Lưu ý rằng trong hầu hết các trường hợp, cây bình thường phát triển chậm nếu thiếu ánh sáng. Những gì bạn cần làm là hiểu cây của mình thực sự cần ánh sáng thế nào. Ví dụ: nếu cây xương rồng dạng cột của bạn uốn cong về phía cửa sổ ở 90 °, nó sẽ cố nói cho bạn biết điều gì đó.
Đối với cây trồng trong chậu phát triển chậm theo thời gian, bạn có thể xoay chậu để làm cho nó phát triển theo cách cân bằng hơn. Hãy nhớ rằng, nếu bạn làm điều này, phần bên của cây mà không bị phơi ra ánh sáng mặt trời trực tiếp trong một thời gian dài có thể sẽ cháy nếu bạn thực hiện quá trình chuyển đổi quá nhanh. Hãy cẩn thận!
Chậu trồng sen đá và xương rồng
Chậu trồng sen đá có rất nhiều kiểu dáng, và được làm bằng các vật liệu khác nhau.
Vật liệu chậu
Chậu nhựa nhẹ hơn, thường rẻ hơn, chiếm ít diện tích hơn so với các chậu còn lại và dễ vệ sinh. Cây trồng trong chậu nhựa cũng có xu hướng yêu cầu tưới ít hơn, đặc biệt là đối với những người giữ trong chậu đất. Tuy nhiên nếu thay chậu thường xuyên có thể ảnh hưởng tới môi trường và tính thẩm mỹ của chậu nhựa lại không cao.
Bất kể vật liệu chậu nào nó phải cho phép thoát nước tốt. Rất khó, nếu không phải là không thể, trồng một cây xương rồng hoặc sen đá thành công trong một cái chậu mà không có lỗ thoát nước.
Các kiểu chậu
Nếu bạn hiểu xương rồng hoặc các sen đá, bạn có thể lựa chọn tốt hơn về kiểu chậu để giữ nó. Ví dụ, nhiều loài xương rồng có rễ dạng xơ ở gần bề mặt đất. Một cây như vậy không sử dụng cho một cái chậu hẹp, sâu; một chậu nông với đường kính tương đối lớn sẽ phù hợp với nó tốt hơn nhiều. Nhiều xương rồng và sen đá chỉ xuất hiện một chút trên mặt đất nhưng lại có một hệ thống rễ lớn, sâu, củ dưới đất, và đòi hỏi một nồi phù hợp với bộ rễ đó.
Một số người thích sử dụng chậu bonsai cho cây của họ. Những chậu này thường rất hấp dẫn, và được trồng trong chậu như vậy có thể là một gợi ý thực sự tốt. Nếu bạn có không gian hạn chế, hãy lưu ý rằng chậu bonsai có xu hướng chiếm một lượng không gian tương đối lớn, và giá của chúng cũng có thể là một lưu ý.
Đất trồng sen đá và xương rồng
Cây xương rồng và các các loại sen đá sẽ được tạo sẵn môi trường phù hợp tại các shop cây cảnh khi bạn mua về, nhưng nhiều người muốn tạo ra hỗn hợp đặc biệt riêng cho cây của họ. Có một số đặc điểm cơ bản mà một hỗn hợp đất trồng cho xương rồng và sen đá nên có. Có lẽ đặc điểm quan trọng nhất là đất nên thoát nước rất tốt. Cách tốt nhất để đạt được điều này là thêm cát và sỏi vào đất. Nhiều người tin rằng một tỷ lệ bắt đầu tốt cho các thành phần của hỗn hợp là một phần ba đất, một phần ba cát, và một phần ba sỏi.
Thành phần cát nên là lớp trên cùng, tương đối thô và mỏng. Không bao giờ sử dụng cát loại không phải dùng để trồng cây, chẳng hạn như cát biển, vì loại cát này thường không được rửa sạch và có thể chứa muối.
Đối với sỏi, hầu hết mọi người đồng ý rằng sỏi bọt làm vườn là tốt nhất. Nó cũng không phổ biến rộng rãi, và có thể tốn kém nếu bạn có thể tìm thấy nó. Một số vật liệu khác có thể được sử dụng bao gồm sỏi xốp, sỏi trắng nhỏ…
Mọi người thường kết hợp bằng cách sử dụng chậu đất nung cùng với sỏi để trồng cây. Nếu sử dụng chậu đất sét, bạn phải đảm bảo rằng nó là một chậu tốt đã được nung kỹ và không bị chảy khi ngấm nước. Kiểm tra chất lượng chậu bằng cách đặt một vài chậu trong một bình nước một thời gian để xem nếu nó bị phá vỡ tức là chậu không tốt.
Thay thế đất trồng
Lý tưởng cho cây trồng của bạn nên được thay đất hàng năm để bạn có thể cung cấp cho nó đất tươi, kiểm tra và giải quyết các vấn đề với hệ thống rễ của chúng và đưa chúng vào chậu lớn hơn nếu cần.
“Hàng năm, đúng rồi!” có lẽ bạn đang thắc mắc tại sao lại phải thay đất nhiều đến vậy. Bạn không cô đơn trong việc nói như vậy. Tuy nhiên, để có sức khoẻ tốt nhất, sen đá và xương rồng của bạn thực sự cần được thay đất khi chúng bắt đầu nói với bạn rằng chúng không hạnh phúc trong “nơi sinh sống” hiện tại của chúng. Nếu cây của bạn to ra khỏi tỷ lệ với chậu, đang đẩy rễ lên khỏi chậu, có gốc rễ đang phát triển qua lỗ thoát nước của chậu…cần phải thay chậu và đất ngay!
Gỡ đi đất cũ từ rễ. Hãy cẩn thận khi làm điều này, như bạn muốn giảm thiểu thiệt hại cho rễ. Một cái gậy mỏng, chẳng hạn như đũa, giúp bạn dễ làm hơn trong vấn đề này. Sử dụng cây gậy, nhẹ nhàng chọc rễ và loại bỏ hỗn hợp đất cũ. Đây là thời điểm tốt để kiểm tra đất trồng cũ có ‘sâu bệnh’ hay không. Nếu bất kỳ rễ xuất hiện chết và khô ra bạn hãy cắt tỉa chúng đi. Lưu ý rằng một số người sử dụng một dòng nước mạnh, như từ ống, để rửa hỗn hợp từ rễ, thay vì sử dụng phương pháp chính.
Đặt lại các cây vào chậu mới, chậu mới cần lớn hơn chậu cũ và vừa với kích thước của xương rồng và sen đá. Trước tiên, hãy kiểm tra các lỗ thoát nước của chậu mới có hoạt động tốt hay không. Sau đó đặt cây trồng vào chậu với hỗn hợp đất mới, bây giờ bạn đừng tưới cây ngay. Thay vào đó cho phép xương rồng và sen đá nghỉ ngơi dưới ánh mặt trời trực tiếp trong một hoặc hai tuần trước khi tưới nước. Điều này giúp không gốc rễ nào bị tổn thương, như rễ ướt chưa được thấm nước rất dễ bị nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc nấm.
Kinh nghiệm: Hãy nhớ rằng những người trồng xương rồng và sen đá nói rằng luôn luôn thêm một lớp sỏi vào đáy chậu khi thay chậu, để cải thiện việc thoát nước điều này là không đúng. Sỏi có thể cản trở bộ rễ chính của cây phát triển nên hãy rải nó ở những lớp trên cùng.
Sâu bệnh gây hại
Rệp Sáp
Các rệp sáp hay thường được gọi là côn trùng nhỏ có chiều dài khoảng 3mm, bao phủ trong một vỏ bọc bông hình bầu dục. Rệp sống cả những cây trưởng thành lẫn cây con. Xương rồng và sen đá bị nhiễm trùng với rệp sáp sẽ ngừng phát triển, suy yếu, và thường cuối cùng cũng sẽ bị thối rữa.
Lớp phủ bằng bông của chúng bảo vệ chúng khỏi tiếp xúc với thuốc trừ sâu. Chống lại rệp có thể được xử lý bằng cách tẩm bằng một miếng bông tẩy đã nhúng vào cồn hoặc rượu. Rượu làm tan lớp phủ, khiến chúng không có khả năng tự vệ.
Sâu bệnh
Chúng ăn thân của cây, các cây bị nhiễm bệnh thường phát triển các đốm màu vàng, sau đó chuyển sang màu nâu gỉ, làm cho cây sẹo. Các cây bị suy yếu có thể bị nhiễm trùng thứ phát, do virut, vi khuẩn hoặc nấm.
Sâu bệnh căm ghét bị ướt và thuốc. Làm tưới nước và phun sương kèm thuốc trừ thường được liệt kê như một phương pháp phòng ngừa và chữa bệnh cho các vấn đề sâu bệnh
Nấm bệnh
Nấm thường là một phiền toái chứ không phải là một bệnh. Khi có mặt, chúng là những đốm nhỏ màu trắng thường thấy trên và xung quanh bề mặt cây.Trong một số trường hợp, chủ yếu là khi cây con, nấm có thể gây hư hại và chết cây. Theo kinh nghiệm trồng sen đá và xương rồng, nấm bệnh thường xuất hiện nhiều khi được trồng trên than bùn.