Tên khoa học: Amabile (lour.), O’Brien Castilla amabile Lour. Các tên Việt Nam khác: Thủy tiên Hường, Thuỷ tiên Tím hay kiều tím
Lan Hoàng thảo Kiều Tím (Thủy tiên tím)
Điều kiện sinh thái:
+ Ánh sáng: Lan cần nhiều ánh;
+ Nhiệt độ: 15-25°C (có thể chịu nóng tới 38°C và lạnh tới 3.3°C);
+ Ẩm độ: Cây cần nhiều ẩm vào mùa sinh trưởng (tháng 2 đến tháng 8 dương lịch). Tuy nhiên, giá thể trồng phải thoáng và thoát nước nhanh. Nếu vào mùa sinh trưởng, tưới nước mà đọng trong mầm mới mọc là sẽ bị thối ngọn luôn. Độ ẩm tốt nhất vào khoảng 60-70%, thoáng gió.
Đặc điểm: Cây thộc loại giả hành lớn, khác với farmeri thân vuông, amabile thân tròn, màu nâu hoặc xanh đen; dài từ 40-100 cm, lá mọc so le từ khoảng giữa thân đến ngọn. Hoa mọc từ gốc lá, có nhiều kiểu hoa. Thân cao chừng 30-60 cm (có khi tới 80 cm), cây không rụng lá, chỉ dụng khi già. Cây không có mùa nghỉ, tuy nhiên cây phát triển mạnh vào tháng 2 đến tháng 8 dương lịch.
Cách trồng Lan Hoàng thảo Kiều Tím (Thủy tiên tím) : treo nơi thoáng mát .Ghép dớn, ghép cây hay bỏ chậu chú ý để cây trong mát sau khi ra rễ mới để lan tiếp xúc với nắng .
Mùa hoa: Hoa mọc ở các đốt gần ngọn, hoa nở thành chùm. Hoa nở từ tháng 4 tháng 6. Phát hoa màu tím, cánh trắng họng vàng (Thường gọi là kiều hồng, kiều hường)
Đặc điểm nhận dạng thủy tiên tím: lá hơi thuôn nhọn, rất dày và cứng, thân dài màu nâu đen, thường có 3 đến 4 lá trên thân. Là họ thủy tiên nên ưa ẩm, trồng nơi có nắng, khi cây đã thuần thì có thể phơi nắng 100%.
Hoàng thảo tím Huế (Den. hercoglossum)
Den. hercoglossum là một giống phong lan mọc tại: Ba vì, Yên Báy, Nam Cát Tiên, Quảng Trị, Quảng Nam, Đà Nẵng, Gia Lai, Kontum và các xứ thuộc Đông Nam Á Châu. Cây lan này do Heinrich Gustav Reichenbach giới thiệu trong cuốn Gardeners’ Chronicle vào năm 1886.
Trong cuốn Phong Lan tiến sĩ Trần Hợp đặt tên là Hoàng thảo tím Huế và cuốn Cây Cỏ Việt Nam giáo sư Phạm Hoàng Hộ gọi là Mũi câu.
Lan Den. hercoglossum cao chừng 30-60 cm, thân dưới gốc nhỏ, bên trên phình ra, lá mọc hai bên từ 4-6 chiếc, dài 10 cm, ngang rộng 1-1.50 cm. Chùm hoa dài 3-4 cm, mọc ở các đốt gần ngọn của cây mới mọc trong năm hay từ năm trước. Hoa từ 2-8 chiếc to 2.5 cm nở vào mùa Xuân, hơi thơm.
Mùa nở hoa: Mùa xuân – đầu mùa hè Hoa có 2 màu: tím và trắng hồng, Tuổi thọ của hoa: 20 ~ 25 ngày.
Den. Hercoglossum Hình: Hoa Lan Việt Nam, California Den. Hercoglossum Hình: Hoa Lan Việt Nam, California
Nếu chỉ nhìn vào hình dáng và mầu sắc bông hoa người ta có thể nhầm lẫn với Den. aduncum hay Den. aduncum var. faulhaberianum hay Den. linguiella. Nhưng 3 cây lan sau này thân suông đuột và dài hơn có thể tới trên 1 thước. Hoa không có mầu tím, thơm hơn, lâu tàn hơn và to hơn (3.5-4 cm)
Den. aduncum var. Faulhaberianum Hình: Karel Petrzelka Dendrobium aduncum
Dendrobium aduncum Hình: www.hejstorczyki.pl Den. linguiella
Lan ưa ánh sáng thấp, khoảng 30-40%, nghĩa là ở trong bóng mát. Nhiệt độ 70-85°F (21- 29.4°C) vào ban ngày và 65F° (18.3°C) ban đêm. Không nên để lạnh dưới 60°F (15.6°C) vào mùa đông. Ẩm độ cần khoảng 50-70%. Mùa hè nếu quá nóng, cần tăng độ ẩm lên cao hơn nữa.
Tưới thật nhiều khi cây mọc mạnh, 2-3 lần một tuần, bớt tưới vào mùa thu khoảng 1 tuần một lần và 1 tháng một lần vào mùa đông.
Bón phân loãng ¼ thìa cà phê 15-15-15 cho 4 lít nước. Mùa hè mỗi tuần một lần, mùa thu 2 tuần một lần và ngưng bón vào mùa đông.
Lan có thể trồng trong chậu hay giỏ với vật liệu dễ thoát nước hay cột trên mảnh vỏ cây hay thân gỗ.