Kỹ thuật bón phân và chăm sóc cho cây mai không phức tạp. Tuy nhiên, để có 1 cây mai theo ý muốn, ngoài những kỹ thuật cắt, tỉa, tưới,… thì người chơi mai cần lưu ý một số điểm sau:
Với những vùng đất thấp cần lên líp rộng 1 – 1,2m, có rãnh thoát nước để mai không bị úng ngập khi mưa hay nước ngầm dâng cao làm thối rễ mai. Xới đất cho tơi xốp, nhặt hết cỏ dại và gạch đá.
Đất Dinh dưỡng chuyên trồng mai Better 3 – 5kg trộn phân hữu cơ sinh học Better HG01 với lượng 0,3- 0,5 kg cho mỗi hố trồng. Nếu trồng mai trong chậu cần trộn đất với phân theo tỷ lệ 3 – 4 phần đất, 1 phần phân hữu cơ. Rải một phần phân hữu cơ xuống hố, đặt cây, rải tiếp phân hữu cơ quanh gốc rồi lấp đất, lèn chặt.
Mùa nắng nên tưới hàng ngày để đất đủ ẩm, mùa mưa cần đảm bảo tiêu thoát nước tốt và chỉ tưới khi đất khô. Mai trồng trong chậu bốc thoát hơi nước nhanh nên cần tưới nhiều lần hơn so với mai trồng trong đất. Chỉ tưới vào sáng sớm hay chiều mát, không nên tưới quá đẫm vào chiều tối vì dễ phát sinh sâu bệnh do độ ẩm quá cao vào ban đêm.
Sau trồng 15 – 20 ngày, rễ mai đã ăn ra lớp đất mới, cần tưới phân thúc bằng cách hòa 15 – 25gam phân Better NPK 16-12-8-11+TE/10 lít nước tưới vào gốc nhằm thúc cho bộ rễ mai phát triển mạnh ngay từ đầu. Bón thúc bằng cách rải phân Better NPK 16-12-8-11+TE hoặc NPK 12-12-17-9+TE quanh gốc với lượng 20 – 30 gam/cây. Kết hợp xới đất để vùi lấp phân nhằm giảm bớt thất thoát phân do bay hơi, rửa trôi. ngày/lần. Sau 3 – 4 tháng từ khi trồng, bón 0,5 – 1 kg phân hữu cơ sinh học Better HG01/cây. Cuối tháng 10 âm lịch cần giảm lượng phân và nước tưới để hạn chế tăng trưởng thân lá, chuẩn bị cho giai đoạn phân hóa mầm hoa. Phun phân bón lá Better KNO3 định kỳ 7-10 ngày/lần pha 50-100g/bình 16 lít nước nhằm kích thích mai phân hóa mầm hoa tốt.
5- Biện pháp xử lý để mai vàng ra hoa đúng tết:
Cần áp dụng đồng bộ: Bón phân – Xiết nước – Tuốt lá. Từ đầu tháng 10 âm lịch hạn chế bón các loại phân có hàm lượng đạm (N) cao. Từ giữa đến cuối tháng 11 âm lịch, dừng bón phân vào gốc và hạn chế tưới nước để chuẩn bị tuốt lá. Từ 7 – 10 tháng Chạp, nếu thấy mai sung sức, đã có nụ lớn thời tiết dự báo nắng ấm thì mai sẽ nở sớm, do vậy đối với mai 5 cánh cần tuốt lá vào khoảng 18 – 20 tháng Chạp. Ngược lại nếu cây mai không sung sức, mới xuất hiện nụ nhỏ, dự báo rét kéo dài thì phải tuốt lá khoảng ngày 13 – 16 tháng Chạp. Đối với mai nhiều cánh cần tuốt lá sớm hơn so với mai 5 cánh từ 4 – 6 ngày. Trước khi tuốt lá cần ngừng tưới nước 2 – 3 ngày để lá bắt đầu đanh lại, gân lá nổi lên thì tuốt lá, đồng thời tưới lại thật đẫm và phun phân bón lá Better KNO3. Đúng “tết ông Táo”, nếu thấy hoa cái bung vỏ lụa là chắc chắn hoa nở đúng tết; Nếu hoa cái chưa bung vỏ lụa là mai nở muộn nên cần xiết nước (ngưng tưới), đem phơi ngoài nắng (nếu trồng chậu) sau vài ngày thì tưới thật đẫm trở lại bằng nước ấm (45 – 50 độ C) đồng thời phun phân bón lá Better KNO3 để kích thích mai nở sớm cho đúng tết. Nếu hoa cái đã bung vỏ lụa trước “tết Ông Táo” thì mai sẽ nở trước tết nên cần phải hòa 10 – 20 gam phân Better NPK 12-12-17-9+TE/10 lít nước để tưới. Đồng thời cần tưới bằng nước lạnh (có thể cho một ít nước đá vào) và dùng lưới bạt che nắng để hãm mai nhằm giúp hoa nở đúng tết. Đối với những năm nhuận, thường mai sẽ nở sớm hơn nên cần kéo dài thời gian bón phân thúc và tưới nước so với những năm thường để thời gian tăng trưởng thân lá lâu hơn, giúp mai nở đúng tết. Việc tuốt lá, phun phân bón lá cũng theo nguyên tắc trên. Từ cuối tháng 11, nếu có mưa bất thường thì mai sẽ nở sớm do đó cần chủ động nắm bắt dự báo để có thể làm dàn che hay phủ nilon che gốc để tránh mưa.
6- Chưng mai trong những ngày tết:
Chậu mai phải để nơi thoáng mát, đủ sáng không nên để gần quạt hay chỗ có gió lùa vì sẽ làm mai mất nước nhiều rụng hoa và cả nụ sớm. Không nên để mai chỗ quá tối vì sẽ không đủ ánh sáng cho mai quang hợp, chồi sẽ vươn dài, lá ra nhanh, hoa rụng sớm. Nên tránh để mai gần bóng đèn có công suất lớn vì sẽ thừa sáng, nhiệt độ lại cao cũng làm mai nở nhanh, chóng tàn. Nếu là cành mai cắm trong bình cần phải thui gốc ngay sau khi cắt để giữ nhựa và hạn chế vi khuẩn gây thối cành. Thay nước sạch nhiều lần hoặc cho mỗi lít nước 1 viên Aspirin nhằm hạn chế vi khuẩn gây thối cành, tàn hoa.
Việc chăm sóc mai sau Tết chia là 3 loại cây: Cây trồng chậu chưng trong nhà, cây trồng chậu chưng ngoài sân và cây trồng đất.
Với cây trồng chậu chưng trong nhà:
Mai chưng trong mấy ngày Tết thường từ 28 đến mồng 6 Tết, cây không được tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời nên hiện tượng quang hợp không thực hiện bao nhiêu, lá phát triển mới thường có màu xanh nhợt nhạt, mỏng, cành phát triển dài và yếu. Chủ nhà nhiều khi không tưới một ít nước mỗi ngày mà có khi đổ cả bia, nước ngọt vào gốc mai.
Chưa kể đến việc dùng thuốc kích thích ra hoa, giữ hoa không rụng làm xáo trộn sinh lý của cây. Cây mai dồn nhựa ra để nuôi hoa đẹp, lại phải thiếu điều kiện sống trong một tuần lễ nên nhiều cây bị kiệt sức rất nhiều, nếu không chăm sóc tốt thì năm sau mai sẽ không còn hoa nữa.
Mai được đem ra ngoài càng sớm càng tốt, phải đặt cây nơi có bóng râm để lá không bị cháy khi tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời. Lặt bỏ tất cả các hoa dù nở hay chưa nở (cả nụ còn lại) để cây không mất dinh dưỡng nuôi đài hoa tạo hạt, một số lá tạo trong lúc nở hoa dù xấu cũng để nguyên như vậy khoảng hơn một tuần cho cây hồi phục.
Với cây mai chưng ngoài sân hoặc cây mai trồng đất:
Những cây này không bị mất sức nhiều nên ta không cần hồi sức cho mai như mai chưng trong nhà, nhưng sau khi chưng Tết xong ta phải lặt bỏ các hoa dù đã nở hay chưa nở, vì mai quen nắng nên cây trồng chậu chưng ngoài nắng không cần phải đem vào mát.
Tỉa cành cây: Tỉa cành cây mai chậm nhất cho đến 20 âm lịch (trước ngày 15 thì tốt hơn).Tuỳ theo hình dạng của cây ta có cách tỉa thích hợp nhưng thông thường các cây mai tỉa theo dáng cây thông (trên ngắn- dưới dài để cây có hình nón), bình thường các cành được cắt tỉa đi một phần ba.
Dùng khoảng 4g urê (1 muỗng cafe nhỏ) pha với 10 lít nước tưới gốc cây và phun lên cả cây. Nếu thấy cây hồi sức lại (lá xanh hơn, tược non phát triển) thì không cần phải phun thuốc kích thích chồi lá nữa. Trường hợp cây có vấn đề thì mới sử dụng thuốc kích thích phun với liều lượng ít hơn liều lược được hướng dẫn. Nếu cành không phát triển nhiều có thể dùng một gói GA3 (1g) pha từ 30-40 lít nước phun đều lên cây và tưới gốc.
Khi cây lợi sức thì đưa từ từ ra nắng để cây quen dần, nó sẽ phát triển chồi, lá rất nhanh. Chú ý rằng đây là giai đoạn bọ trĩ và nấm hồng hoạt động (lá non, trời nắng nóng) nên pha chung hai loại thuốc có hoạt chất Hexaconazole (Anvil) Fipronil (Regent) phun lần đầu khi tỉa cành khoảng 10 ngày, phun lần thứ hai khi cây vừ nhú tước và lần sau khi lá vừa già.
Nếu năm bình thường thì việc tỉa tán cho mai nên thực hiện vào khoảng từ ngày 10 đến 20/, nếu năm nhuận thì tỉa tán muộn hơn. Các bạn chú ý việc tỉa tán rất quan trọng vì nó sẽ tạo lại sáng, tán lá cho cây. Khi cành bị cắt đi tược non sẽ phát triển thành cành mới và mang theo cả chồi trên nách lá, chồi này có thể biến thành tược hoặc nụ (phụ thuộc vào quang kỳ, phân bón, nhiệt độ và một số yếu tố khác).
Những cây không tỉa cành chắc chắn sẽ không cho hoa nhiều bằng các cây tỉa cành ngay từ đầu năm và thường dễ bị nấm bệnh. Trong việc tỉa cành các bạn chú ý rằng, cành tỉa càng gần thân thì tược phát triển càng mạnh
Vệ sinh cây: Tỉa cành cho cây xong, việc vệ sinh cho cây thực hiện rất dễ, có thể dùng vòi nước mạnh phun cho tróc bớt rong rêu nấm mốc trên cây nếu ít. Với cây có rong rêu nấm móc nhiều hơn có thể dùng Ure pha thật đặc phun vào nơi có nấm mốc (dùng nhưa cột dưới che dưới gốc không để Urê chảy xuống gốc) chừng 10 phút, sau đó dùng bàn chải chà thật mạnh cây sẽ tróc hết (nếu có máy rửa xe chỉnh áp lực thấp phun thì sạch nhất, cả những nơi như nách cành, khe kín).
Việc thay đất cho cây: Theo kinh nghiệm của các nhà vườn thì việc thay đất cho cây trong điều kiện cây bị yếu khi vừa cho hoa, kế đến trời miền nam thường nóng sau Tết nên việc thay đất không có lợi, có khi nắng nhiều mà bộ rễ bị tổn thương cây không hấp thụ đủ nước và muối khoáng nên có thể yếu đi hoặc nặng hơn có thể chết. Vì thế họ thường bón một ít phân cho cây để cây phát triển bộ rễ . Phân bón cây lúc trời nắng nóng cần thiết phải có đạm và kali, có thể dùng NPK ( 20-16-8 ) nhưng tốt nhất là phân hữu cơ như phân cá + phân bánh dầu ngâm + một ít kali (KCl). Cây bình thường, không sâu bệnh thì trong tháng 2 và đầu tháng 3 âm lịch cây sẽ có bộ lá phát triển hoàn chỉnh.
Các đối tượng thường xuyên gây hại trên cây mai có thể kể đến:
Có thể sử dụng một trong các loại thuốc trừ sâu như sau: Malvate 21EC; Trebon 10EC; Confidor 100SL; Admire 050EC; Regent 5SC, Vimite 10ND; Bifentox 30ND; Virigent 800WG…
b. Nhện đỏ (Tetranychus sp.)
Khi phát hiện có nhiều nhện trên cây có thể dùng một trong các loại thuốc: Danitol 10EC; Comite 73EC; Pegasus 500SG; Ortus 5SC; Cascade 5EC;
Nissuran 5EC; Sirbon 5EC; Kelthane 18,5EC…
c. Rệp sáp (Dysmiccocus sp)
Có thể dùng tay giết rệp hoặc khi cần thiết thì sử dụng một trong các loại thuốc: Pyrinex, Supracide, Polytrin, Monster…
d. Sâu ăn lá (Delias aglaia)
Có thể sử dụng thuốc trừ sâu như: SecSaigon 5EC hoặc 10EC; Diaphos 5EC; Sagothion 50EC; Padan 95SP; Fastac 5EC,…
đ. Bệnh mốc cam (do nấm Coniothyrium fuckelli)
Nên định kỳ tỉa cành, cắt bỏ các cành bị gẫy hoặc bị bệnh. Sau khi tỉa cành phun thuốc Daconil, Zineb, hoặc thuốc gốc đồng,…
e. Bệnh gỉ sắt (do nấm Phragmidium mucronatum)
Tỉa bỏ các cành lá bệnh rồi tập trung tiêu huỷ. Bón Phân Hữu cơ sinh học Better HG01 và Better 12-12-17-9+TE để tăng sức chống bệnh cho cây. Chỉ tưới nước vừa phải. Phun thuốc Bayfidan, Score, Anvil, Zineb, Carbendazim,…
f. Bệnh cháy lá (do nấm Pestalotia funereal)
Bón phân đầy đủ, ngắt bỏ lá già, lá bệnh, định kỳ phun thuốc gốc đồng và phân bón lá Better KNO3 cho cây.
g. Bện vàng lá do tác nhân bệnh sinh lý
Bón đầy đủ phân khi có hiện tượng vàng hlá, nên kết hợp phun tưới chế phẩm vi lượng tổng hợp Better chuyên dung cho hoa, cây sẽ mau hết bệnh.
h. Bệnh đốm lá (do nấm Pestalotia palmarum)
Dùng biện pháp phòng trừ tổng hợp như: mật độ trồng thích hợp để cây mai được thông thoáng, vệ sinh vườn bằng cách cắt tỉa thu gom lá bị bệnh tiêu huỷ để tránh lây lan, bón phân cân đối, cần tăng cường bón thêm phân hữu cơ sinh học Better HG01 và Better NPK 12-12-17-9+TE giúp cây kháng bệnh. Khi cây bệnh có thể dùng thuốc hoá học: Viben C BTN, phun ướt đều cả hai mặt lá, cần lập lại 2 – 3 lần, sau 5 – 7 ngày để trị bệnh. Hoặc có thể phun từ 10 – 15 ngày/ lần để phòng trừ bệnh.
i. Bệnh đốm đồng tiền do tác nhân địa y
Không nên trồng hoặc sắp xếp những chậu mai trong vườn quá dày, quá gần nhau, dưới tán lá và gốc cây cần nhận đủ ánh sáng mặt trời. Cần để vườn mai thông thoáng, khô ráo. Thiết kế mặt liếp để trồng mai (hoặc để đặt chậu mai) theo hình mai rùa, xẻ rãnh thoát nước để nước không đọng lại trên mặt vườn trong mùa mưa để vườn luôn được khô ráo.
Đối với những gốc mai đã bị đốm bệnh xuất hiện nhiều, dày đặc, có thể dùng bàn chải cọ rửa sạch những đốm bệnh trên thân, cành.
Dùng nước vôi hoặc dung dịch thuốc Bordeaux 1% quét lên thân cây vào đầu màu mưa, cũng có tác dụng ngăn chặn bệnh xâm nhập và lây lan. Ngoài ra bạn có thể dùng một số loại thuốc gốc đồng như Copper – B, Coc 85; Copper – Zinc hoặc Zinccopper… xịt ngừa lên chỗ thường hay bị bệnh trên thân, cành.
Những kinh nghiệm cần lưu ý:
* Đầu vụ cần làm tốt để không ảnh hưởng cả một vụ mai như dọn cỏ, bón phân, thay đất, tỉa cành, tạo dáng cây cần có tay nghề cao mới làm được.
* Cuối vụ lặt lá mai đúng lúc là khâu rất quan trọng. Cần dựa vào tình trạng sinh trưởng, đất trồng, nước tưới, độ tuổi của cây, điều kiện thời tiết khí hậu, mai trồng trong chậu hay trong vườn…
* Những năm thời tiết không thay đổi, thường lặt lá mai vào rằm tháng 12 âm lịch. Nhưng nếu thời tiết có sự thay đổi thì tùy theo mức độ nắng nóng hoặc lạnh có thể tiến hành lặt lá mai như sau:
– Có nắng nóng nhiều hoặc có gió chướng mạnh thì mai sẽ nở sớm hơn vì thế nên lặt lá mai trễ hơn. Tùy theo kích thước của nụ mai mà có thể lặt lá mai vào khoảng từ ngày 17 – 20 tháng chạp.
– Năm mưa nhiều và chấm dứt muộn, thời tiết tháng chạp lạnh nhiều, ít gió chướng thì mai sẽ nở trễ hơn, vì thế nên lặt lá mai vào trước ngày rằm tháng chạp, khoảng từ ngày 10 – 13 tháng chạp tùy theo kích thước nụ mai đã lớn hay nhỏ.
– Những năm có tháng nhuận hoặc những năm lập xuân sớm thì mai sẽ nở sớm, năm đó nên lặt lá mai trễ hơn, ngược lại năm lập xuân trễ thì mai sẽ nở muộn hơn, năm đó nên lặt lá sớm hơn.
* Sau tết nguyên đán: nên chăm sóc ngay để cây phục hồi nhanh.
* Trong mùa nắng nên tưới mỗi ngày để đất đủ ẩm, mùa mưa cần đảm bảo tiêu thoát nước tốt và chỉ tưới khi đất khô. Có thể tưới tràn, tưới phun lên cả thân lá hay tưới rãnh, tưới nhỏ giọt. Mai trồng trong chậu bốc thoát hơi nước nhanh nên cần tưới nhiều lần hơn so với mai trồng trong đất. Chỉ nên tưới vào sáng sớm hay chiều mát (khi trời không quá nắng). Không nên tưới quá đẫm vào buổi chiều tối vì rất dễ phát sinh sâu bệnh do ẩm độ ban đêm rất cao.
* Những cây mai trồng ở nơi có đất tốt, phát triển tốt thường nở hoa trễ hơn so với những cây mai trồng ở nơi đất xấu, còi cọc, vì thế chúng phải được lẩy lá sớm hơn.
* Những giống mai có nhiều cánh (12 cánh trở lên) thường nở hoa trễ hơn giống mai vàng 5 cánh khoảng 5 – 7 ngày, vì thế phải lẩy lá sớm hơn.
Theo kinh nghiệm dân gian người ta thường canh ngày lẩy lá mai làm sao để đến ngày 23 tháng chạp nụ hoa bung vỏ lụa (búp vỏ trấu), khi đó hoa sẽ nở đúng vào Tết. Nếu đến ngày 23 tháng chạp nụ hoa chưa bung vỏ lụa thì cần tìm cách “đưa” cây mai ra chỗ nắng (nếu có thể được), tưới nước vào buổi trưa hoặc tưới nước nóng âm ấm tay. Ngược lại nếu nụ hoa đã bung vỏ lụa trước ngày 23 tháng chạp thì tìm cách đưa cây mai vào chỗ râm mát, tưới nước vào sáng sớm.
Một số ví dụ giới thiệu về cách chăm sóc mai của nhà vườn
– Lần 1: từ tháng 1 đến tháng 5: khoảng 300g bánh dầu (hoặc Dynamic, phân cá, phân hữu cơ đậm đặc …) ngâm vào nước sau đó trước khi tưới cho cây mai, nhà vườn thường trộn thêm NPK có hàm lượng N cao như NPK AGRILONG 30-10-10+TE, NPK AGRILONG 20-10-10, NPK VFS, v.v… từ 30-50g quậy đều với nước và tưới cho cây.
– Trong thực tế, với liều lượng trên nhưng thông thường nhà vườn lại chia nhỏ ra để bón thành hai ba đợt trong đọt bón đầu năm, với cách bón như thế cây sẽ không bị sốc phân, cháy rễ và cây hấp thu lượng phân bón triệt để hơn. Nên bón theo hướng dẩn trên bao bì để cây hấp thụ tốt tránh bón nhiều gây ngộ độc cho cây.
– Lần 2: từ tháng 6 đến tháng 9: khoảng 200g bánh dầu (hoặc Dynamic, phân cá, phân hữu cơ đậm đặc …) Phân NPK GANAA 9-25-17+SiO2+TE AGRILONGtừ 30-50g có hàm lượng P cao (có thể là DAP).
Cách sử dụng cũng như lần 1, lượng phân cũng được chia nhỏ và bón thành nhiều lần để giúp cho cây hấp thụ phân một cách triệt để. Nên bón theo hướng dẩn trên bao bì để cây hấp thụ tốt tránh bón nhiều gây ngộ độc cho cây.
– Lần 3: từ tháng 10 trở đi, lần này lượng phân cần từ 20 -30 g kali sunfat hay kali Clorua. Cũng có thể là kali nitrat để bón thêm cho cây còn yếu và nụ nhỏ.
Có thể dùng phân dơi để bón cho cây mai vào giai đoạn cuối năm cung rất tốt vì phân dơi chứa rất nhiều kali dễ tiêu.
Lưu ý cho đến trước khi lảy lá khoảng 10-15 ngày thì ngưng bón phân hoàn toàn không để cho cây phát ra những đợt lộc mới.